واکاوی زمانی و مکانی روزهای بارندگی در ایران

چکیده بارش یکی از متغیرترین عناصر اقلیمی است که تغییرات آن می‌تواند تبعات منفی محیطی، اجتماعی، اقتصادی و حتی فرهنگی برای جوامع بشری داشته باشد. بنابراین هدف از این پژوهش، شناسایی ویژگی‌های زمانی و مکانی روز-های بارندگی در ایران در بازه‌ی زمانی 20 ساله (1387-1367) است. هم‌چنین از روش گردشی به محیطی در آن استفاده شده‌است. بدین منظور از 40 ایستگاه همدید با بیشترین ثبت فراوانی استفاده شده‌است. در این پژوهش داده‌‌های هوای حاضر (ww) در هشت ماتریس به تعداد ساعات دیده‌بانی تنظیم گردید. ستون‌های این ماتریس معرف ایستگاه‌ها یعنی 40 ستون و سطرهای ‌آن معرف روز‌های دیده‌بانی یعنی 7670 سطر می‌باشد. تنظیم این داده‌ها در نرم‌افزار متلب و محاسبه‌ی فراوانی کدها با استفاده از روش‌های آماری صورت گرفته است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد سامانه‌های باران‌زا معمولاً از خارج از ایران وارد کشور می‌شوند که شامل پرفشار سیبری، کم‌فشار سودان، کم‌فشار گنگ در سطح زمین، و فرود بلند مدیترانه و دریای سرخ و پرفشار حاره‌ای ایران در سطوح میانی جو و مهمترین سامانه‌های تأثیرگذار بر بارش کشور می‌باشند. هم‌چنین به‌علت مسیر طولانی طی شده توسط این سامانه‌ها، عمده‌ی بارندگی در ایران سبک است. تغییرات بارش متأثراز دو دسته عوامل محلی شامل؛ عرض و طول جغرافیایی، ارتفاع از سطح دریای آزاد، دوری و نزدیک به منابع رطوبتی، جهت کوهستان‌ها مانند البرز و زاگرس، دامنه‌های بادگیر و آفتابگیر و عوامل بیرونی شامل؛ سامانه‌های منطقه‌ای و سیاره‌ای گردش عمومی جو است. آذر و اسفند ماه بیشترین فراوانی ماهیانه‌ی بارندگی را دارد و زمستان فصل بارش کشور می‌باشد.